معرفی سازمان حسابرسی

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، به‌موجب قوانین و مقرراتی که به تصویب شورای انقلاب رسید شرکت‌ها و موسسات انتفاعی و غیرانتفاعی متعددی ملی شدند یا تحت مدیریت دولت قرار گرفتند. برای حسابرسی این‌گونه موسسات، سه موسسه حسابرسی در بخش عمومی ایران به نام‌های موسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه، موسسه حسابرسی بنیاد مستضعفان(1359) و موسسه حسابرسی شاهد(1362) تشکیل شد و هر یک حسابرسی و بازرسی قانونی گروهی از شرکت‌ها و موسسات را عهده‌دار گردیدند. در سال 1362 به‌موجب قانونی که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید مقرر شد با ادغام این سه موسسه و شرکت سهامی حسابرسی (که در سال 1350 تشکیل شده بود و حسابرسی شرکت‌های دولتی را به عهده داشت) سازمان حسابرسی تشکیل شود. اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی در سال 1366 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به‌این‌ترتیب، سازمان حسابرسی به‌صورت موسسه‌ای دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارایی تشکیل شد که ضمن ادامه اجرای وظایف موسسات مذکور به فعالیت در سایر زمینه‌های مقرر در اساسنامه خود پرداخت .

اهم وظایف سازمان عبارت است از:

1. حسابرسی و بازرسی قانونی

• الف) حسابرسی و بازرسی شرکتهایی که صددرصد سرمایه آنها متعلق به دولت، وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکتهای دولتی است..
• ب) حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتهایی که بیش از پنجاه درصد سرمایه آنها متعلق به وازرتخانه‌ها، مؤسسات و یا شرکتهای دولتی باشد به تشخیص وزارت امور اقتصادی و دارایی.
• پ) حسابرسی و بازرسی قانونی نهادهای انقلاب اسلامی درصورت تصویب مجمع یا بالاترین رکن آنها و سایر دستگاههایی که توسط مدیریت منتخب دولت اداره می‌شوند.
• ت) حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتهای فرعی بانکها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی و سایر دستگاههایی که توسط مدیریت منتخب دولت اداره می‌شوند در صورت تصویب مجمع عمومی آنها.
• ث) حسابرسی طرحهای تملک داراییهای ثابت و سایر قراردادهای ایجاد دارایی ثابت (از قبیل بیع متقابل) مورد اجرا در دستگاههای بندهای (الف) و (ب) فوق.
• ج) حسابرسی عملیاتی آن دسته از شرکتها و طرحهای تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تحت رسیدگی سازمان که دارای اهمیت، حساسیت و یا حجم بالای عملیات هستند برحسب ارجاع وزیر امور اقتصادی و دارایی. علاوه بر موارد مذکور، سازمان می‌تواند حسابرسی عملیاتی شرکتهایی را که به صورت اختیاری متقاضی حسابرسی عملیاتی هستند، متناسب با ظرفیت خالی و امکانات موجود، انجام دهد.
• چ) سایر موارد ارجاعی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی.
• ح) حسابرسی و بازرسی قانونی سایر دستگاهها در حدود امکانات و برنامه‌های اجرایی.

2. خدمات مالی مشاوره‌ای

• الف) ارایه خدمات و مشاوره مالی و مدیریتی به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و دستگاههای مذکور در بندهای (الف) تا (ث) بالا.
• ب) ارایه خدمات و مشاوره مالی و طرح و استقرار سیستمهای مالی و خدمات مدیریت به سایر دستگاهها.

3. تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی

• الف) تدوین و انتشار اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی با نظرخواهی از جامعه حسابداران رسمی ایران و سایر مراجع ذیصلاح. اصول و ضوابط حرفه‌ای موارد زیر را شامل می‌شود: استانداردهای حسابداری، استانداردهای حسابرسی، آیین‌رفتار حرفه ای رهمنودهای مربوط به امور فوق.
• ب) تدوین موازین اخلاقی و رفتار حرفه ای حسابرسان سازمان براساس اصول و موازین اسلامی.

4. آموزش تحقیقات و انتشارات

• الف) انجام تحقیقات و مطالعات لازم به منظور کسب آخرین اطلاعات در زمینه حسابداری و حسابرسی و سایر رشته‌های مرتبط.
• ب) نشر و اشاعه نتایج مطالعات و تحقیقات به منظور افزایش مستمر سطح دانش تخصصی حسابداری و حسابرسی در کشور.
• پ) همکاری با سازماهای دولتی، دانشگاهها، مراکز آموزشی و سایر دستگاهها در زمینه آماده‌سازی نیروی انسانی مورد نیاز برای امور حسابرسی و حسابداری.
• ت) تربیت و آموزش افراد متعهد جهت تامین کادر متخصص مورد نیاز از طریق اجرای برنامه‌های مداوم آموزشی برای شاغلین در سازمان.

برای تنظیم و اداره امور و سرپرستی و هدایت واحدهای ستادی، دو معاونت در تشکیلات سازمان حسابرسی پیش‌بینی شده است که عبارتند از:

معاونت فنی
این معاونت امور برنامه‌ریزی، هدایت و هماهنگی فعالیت های مربوط به کنترل کیفیت، تدوین استانداردها، آموزش و تحقیقات و بررسی های فنی و حرفه‌ای را به عهده‌دارد. واحدهای تحت نظر این معاونت عبارتند از:
• مدیریت کنترل کیفیت که با استفاده از کادر حرفه‌ای ذیصلاح، طبق برنامه‌ای منظم، کیفیت حسابرسی های انجام شده را کنترل و رهنمودهای لازم را در جهت اصلاح و بهبود ارایه می‌کند.
• مدیریت تدوین استانداردها که با تشکیل کارگروه هایی، امور مربوط به تدوین و پیشنهاد متون استانداردهای حسابداری و حسابرسی را در هر یک از موضوعات روز به عهده دارد.
• مدیریت آموزش و تحقیقات که با استفاده از کادر پژوهشی و حرفه‌ای عضو و پژوهشگران مدعو، امور تحقیقاتی و انتشارات سازمان را به عهده دارد و انتشار کتب مختلف حسابداری و حسابرسی و رشته‌های پیرامونی در مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی این واحد انجام می‌شود.
• علاوه بر این،این واحد عهده‌دار برنامه‌های آموزش ضمن خدمت کارکنان و تنظیم و اجرای برنامه‌های آموزشی برای مدیران و واحدهای تحت حسابرسی است و امور دبیرخانه کمیته آموزش و تحقیقات را نیز به عهده دارد.
• مدیریت بررسی های فنی و حرفه‌ای، نقش دبیرخانه کمیته فنی را ایفا می‌کند و با استفاده از کارشناسان متخصص و با تجربه خود ضمن انجام امور مربوط به موارد ارجاع شده از سوی کمیته فنی برای مسائل حسابداری و حسابرسی شرکتها و مؤسسات مورد رسیدگی، راه حل مناسب را ارایه یا به کمیته فنی پیشنهاد می‌کند.

معاونت توسعه مدیریت و منابع
برنامه‌ریزی برای استقرار نظام مناسب امور پشتیبانی، هدایت و هماهنگی فعالیت های مربوط به امور اداری، امور مالی، طرح و برنامه، تهیه و کنترل بودجه به عهده این معاونت است و روابط بین مدیریت های تحت نظر را از جهت ارایه خدمات پشتیبانی به سایر واحدهای حرفه‌ای و تخصصی سازمان تنظیم می کند. واحدهای تحت نظر این معاونت عبارتند از: مدیریت امور اداری و مدیریت امور مالی

امور اجرایی سازمان به عهده واحدهای زیر است:

مدیریت های حسابرسی
حسابرسی و بازرسی قانونی شرکتها و حسابرسی طرح های تملک دارایی های ثابت که به سازمان محول شده است از طریق گروههای حسابرسی انجام می‌گیرد که در حدود 60 مدیریت سازماندهی شده‌اند . رسیدگی های سازمان طبق استانداردهای حسابرسی و با رعایت قوانین و مقررات موضوعه انجام می‌شود و به اظهارنظر درباره صورتهای مالی واحد حسابرسی شده و همچنین، اظهار‌نظر درباره گزارش هیات‌مدیره و رعایت قوانین و مقررات مربوط توسط واحد مورد رسیدگی می‌انجامد. در صورت درخواست واحدهای مورد رسیدگی یا مراجع ذیصلاح، گزارشهای ویژه نظیر گزارش حسابرسی مالیاتی، گزارش در مورد افزایش سرمایه و گزارش امین طرحهای اوراق مشارکت نیز تهیه و ارایه می‌شود.

خدمات سیستم و مشاوره مالی مدیریتی
این واحد توسط کارکنان متخصص خود به مؤسساتی که متقاضی مشاوره مدیریت و یا استقرار سیستم های مالی هستند، خدمات لازم را ارایه می‌کند.

مدیریت حسابرسی عملیاتی
این واحد با توجه به نیاز کشور در بخش عمومی به حسابرسی عملیاتی، از سال 1382 عهده‌دار انجام حسابرسی عملیاتی در واحدهای متقاضی یا واحدهای مورد تشخیص مجمع سازمان است.